ინსტიტუტის დაფუძნების ისტორია
(1945-1955)
სოხუმის ფიზიკა-ტექნიკის ინსტიტუტი (სფტი) შეიქმნა 1950 წელს, 1945 წელს დაფუძნებული ორი მკაცრად გასაიდუმლოებული სამეცნიერო-კვლევითი ინსტიტუტის (“A“ და ”Г”) შერწყმით. ამ ორი ინსტიტუტის საქმიანობა 1945-1949 წლებში დაკავშირებული იყო ყოფილი სსრკ-ს მიერ ატომური ბომბის შექმნის ტექნოლოგიებთან. აღნიშნული ინსტიტუტების ხელმძღვანელები იყვნენ მსოფლიოში ცნობილი გერმანელი მეცნიერები პროფესორი მანფრედ ფონ არდენე და ნობელის პრემიის ლაურეატი პროფესორი გუსტავ ჰერცი. მათთან ერთად მუშაობდნენ მსოფლიოში ცნობილი მეცნიერები: მ. სტეინბეკი, პ. ტისენი, ჰ. ბარვიხი, მ.ფოლმერი, ვ.შუტცე, ნ.რილი, რ.დოეპელი და სხვები.
სამეცნიერო-კვლევითი ცენტრის “A“ (ხელმძღვანელი მანფრედ ფონ არდენე)
ძირითად ამოცანებს წარმოადგენდა:
• ურანის იზოტოპების განცალკევების ელექტრომაგნიტური მეთოდის დამუშავება და მძიმე მეტალების მასსპექტრომეტრია.
• მუშაობა ელექტრონული მიკროსკოპების სრულყოფაზე და მონაწილეობა მათი წარმოების ორგანიზებაში.
• ბირთვული კვლევებისათვის დამხმარე აპარატურის დამუშავება.
• იზოტოპების განცალკევების დიფუზური მეთოდის დამუშავება.
ხოლო სამეცნიერო-კვლევითი ცენტრის “Г“ (ხელმძღვანელი გუსტავ ლუდვიგ
ჰერცი) მთავარ ამოცანას წარმოადგენდა:
• ურანის იზოტოპების განცალკევების მეთოდების დამუშავება;
• მძიმე წყლის მიღების მეთოდების დამუშავება;
• მცირე გამდიდრების ურანის იზოტოპების ანალიზის მეთოდების დამუშავება;
• ნეიტრონების ენერგიის განსაზღვრის ზუსტი მეთოდიკის დადგენა.
სფტი-ში ჩამოყალიბდა რამდენიმე ლაბორატორია:
-იზოტოპების გრავიტაციული მეთოდით განცალკევების ლაბორატორია (ხელმძღვანელი მ.არდენე)
- ფიზიკური ქიმიის ლაბორატორია (ხელმძღვანელი პროფ. პიტერ ტისენი);
- ცენტრიფუგით იზოტოპების განცალკევების ლაბორატორია (ხელმძღვანელი დოქტორი მ. სტეინბეკი)
-გამხსნელის ფირში დიფუზიით იზოტოპების განცალკევების ლაბორატორია (ხელმძღვანელი ფიზ.მათ.მეცნ. კანდიდატი დ.პ.ანდრეევი)
- ცოცხალ ორგანიზმზე რადიოაქტიური გამოსხივების გავლენის შემსწავლელი ლაბორატორია (ხელმძღვანელი დოქტორი ვ.მენკე)
- მასსპექტრომეტრიის ლაბორატორია (ხელმძღვანელი დოქტორი შუტცე)
- ორთქლის ნაკადის საპირისპიროდ სუბლიმატის დიფუზიის მეთოდით იზოტოპების განცალკევების ლაბორატორია (ხელმძღვანელი დოქტორი გუსტავ ჰერცი)
- კოროზიის საკითხების ლაბორატორია (ხელმძღვანელი ქიმიურ მეცნიერებათა დოქტორი ვ.ა.კარჟავინი)
- კერამიკული მილისებრი ფილტრების ლაბორატორია (ხელმძღვანელი ვ.ნ.ერმინი)
- გამზომი ტექნიკის ლაბორატორია (ხელმძღვანელი დოქტორი ჰარტმანი).
1948-1949 წწ. სოხუმის ობიექტებისადმი მიცემული დავალებები სრულად იყო
შესრულებული და დანერგილი სსრკ სხვადასხვა
საწარმოში.
1949 წ. აგვისტოში სსრკ-ში პირველი ატომური ბომბის წარმატებული გამოცდის შემდეგ დაიწყო გერმანელი მეცნიერების საიდუმლო სამუშაოებიდან ეტაპობრივი გამოყვანა და ღია სახის სამუშაოებზე გადაყვანა.
1955-1958 წწ. გერმანელი სპეციალისტები თანადათანობით დაბრუნდნენ სამშობლოში, მაგრამ საქართველოში დარჩა ინსტიტუტი - სფტი, აღჭურვილი იმ დროისათვის სსრკ-ში საუკეთესო ხელსაწყო-დანადგარებით და დაკომპლექტებული, გერმანელი მეცნიერების მიერ აღზრდილი საუკეთესო კადრებით, რომლებსაც სამეცნიერო-კვლევითი სამუშაოების მდიდარი გამოცდილება ჰქონდათ მიღებული და რომლებმაც შემდგომში დიდი წვლილი შეიტანეს მეცნიერებისა და ტექნიკის სხვადასხვა აქტუალური საკითხების გადაწყვეტაში. იხილეთ ვრცლად...
განვითარების შემდეგი ეტაპი
(1956-1993)
• პლაზმის ფიზიკა:
•მაღალდენიანი ელექტრონებისა და იონების ინჟექტორებისა და ამაჩქარებლების ფიზიკა და ტექნიკა
•მყარი სხეულების ფიზიკა
•თერმოელექტრობა
•თერმოემისია
•ხელსაწყოთმშენებლობა. იხილეთ ვრცლად...